De bottleneck-theorie stelt dat het traagste onderdeel van een proces – de bottleneck – de maximale capaciteit van het hele systeem bepaalt. Door dit knelpunt te identificeren en te verbeteren, kan de totale doorstroming en efficiëntie aanzienlijk worden verhoogd.
Bottlenecks zijn knelpunten die terugkomen in productie- en bedrijfsprocessen. Deze knelpunten kunnen leiden tot vertragingen en inefficiëntie met financiële verliezen als gevolg. Ook gaat het vaak ten koste van klanttevredenheid, omdat klanten langer dan nodig moeten wachten op de levering van een product of dienst.
De term bottleneck komt oorspronkelijk uit de wereld van productie. Het verwijst naar het smalste punt in een fles of vat waar de vloeistof langzaam doorheen stroomt. In de context van processen heeft een bottleneck een vergelijkbare betekenis. Het is het punt in een proces waar de doorvoer of productie wordt beperkt door de capaciteit van dat specifieke deel van het proces. Met andere woorden, een bottleneck is het traagste onderdeel van een proces, waardoor het de snelheid van het hele proces beperkt.
Het identificeren van een bottleneck is belangrijk om inefficiënties aan te pakken en zo de prestaties van het proces te verbeteren. Een bottleneck kun je op drie verschillende manieren identificeren, namelijk door het gebruik van visualisatie, observatie en gegevensmeting.
Visualisatie houdt in dat je het proces in kaart brengt en de verschillende stappen visueel weergeeft. Dit kan worden gedaan met behulp van stroomdiagrammen, Gantt-diagrammen of andere grafische hulpmiddelen. Door het proces visueel weer te geven, kun je vaak snel de belangrijkste knelpunten identificeren. Het visueel maken van een proces kan bijvoorbeeld door middel van het visgraatdiagram.
Naast visualisatie, kan ook observatie helpen bij het identificeren van bottlenecks. Door te zien waar wachtrijen zich bevinden, bijvoorbeeld. Ook het moment waar medewerkers of machines vaak stilstaan of waar er sprake is van overmatige opslag kan hier een inzicht in geven. De punten waar deze knelpunten het vaakst terugkomen zijn de bottlenecks.
Een andere manier om bottlenecks te identificeren is door het meten en analyseren van data, ook wel bekend als data mining. Wanneer elke stap in het proces nauwkeurig wordt geregistreerd en gemeten, kun je gegevens gebruiken om bottlenecks te identificeren en te kwantificeren.
Met data mining pas je geavanceerde analysetechnieken toe op verzamelde procesgegevens. Hierdoor kunnen patronen en trends ontdekt worden, die anders verborgen zouden blijven.
Een andere nuttige aanpak bij het identificeren van bottlenecks is het vergelijken van de takttijd en de doorlooptijd. De takttijd geeft aan in welk tempo er gewerkt moet worden om alle aanvragen voldaan te krijgen. Als de doorlooptijd van een proces langer is dan de takttijd, duidt dit op een potentiële bottleneck. Het proces is dan niet snel genoeg om aan de vraag te voldoen.
Takttijd is de verhouding tussen de beschikbare tijd en de te produceren eenheden. Als er bijvoorbeeld 8 uur beschikbaar is voor de behandeling van 24 patiënten, is de takttijd 480 minuten / 24 patiënten = 20 minuten per patiënt.
Doorlooptijd is de totale tijd die nodig is om een eenheid door het hele proces te laten gaan. Het omvat alle wachttijden en verwerkingstijden. Als de doorlooptijd van een proces langer is dan de takttijd, betekent dit dat het proces niet synchroon loopt met de vraag. Dit kan wijzen op een bottleneck.
